Alman Vatandaşlık Yasasının (18 yaşına basınca bir vatandaşlığı seçmek zorunluluğu) Opsiyon Modeli uygulamasına yönelik değişim yasa taslağı hakkında BASIN AÇIKLAMASI Prof. Dr. Andreas Zimmermann LL.M. (Harvard), Universität Potsdam veTGD Genel Başkanı Safter Çınar’ın ortak basın toplantısı Almanya Türk Toplumu bir basın toplantısı düzenleyerek Federal Hükümetin Opsiyon Modelinin değiştirilmesiyle ilgili yasa taslağı (§ 29 E-StAG) hakkında hazırlatmış olduğu bilirkişi raporunu tanıttı. Raporu hazırlayan Potsdam Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Andreas Zimmermann LL.M. (Harvard), söz konusu yasa taslağının gerek AB Hukuku, gerekse Anayasa hukuku açısından önemli sakıncaları bulunduğu sonucuna varmıştır. Prof. Zimmermann açıklamasında şu görüşlere yer vermiştir: “Opsiyon modelinde öngörülen değişiklikler özellikle Anayasanın eşitlik ilkesi açısından çelişkili olmanın yanı sıra, sisteme aykırı sonuçlara varmakta ve AB Hukukuna da aykırılıklar göstermektedir. “ TGD Genel Başkanı Safter Çınar “Maalesef, <göç ülkesi değiliz> yaklaşımından, <vatandaşlığa alma ülkesi değiliz> yoluna girmiş durumdayız.” Zimmermann-Raporunun Sonuçları: Yasa taslağına göre bir diğer AB ülkesi veya İsviçre vatandaşı olanların seçim yapma yükümlülüğü kalkacaktır. Ayrıca, 21 yaşına kadar Almanya’da 8 yıl ikamet etmiş, 6 yıl okula gitmiş veya Almanya’da bir okul veya meslek eğitimi bitirmiş olanlar da bu yükümlülüğün dışında kalacaklardır. Bunun yanı sıra Almanya ile buna benzer bir bağlılığı olan ve opsiyon seçimi kendisi için zor bir durum oluşturacak kişiler de bu seçimin dışında tutulabileceklerdir. Buna karşın doğum (yeri) yolu ile Alman vatandaşlığı ve bir diğer ülke vatandaşlığı bulunan belirli sayıda kişi, opsiyon yapmak zorunda kalacak ve belki Alman vatandaşlığını yitireceklerdir. AB Hukuku açısından sakıncalar Özünde ulusal vatandaşlık uygulamaları devletlerin egemenlik alanına girmekle birlikte, bir kişinin AB vatandaşlığına dokunan konularda her zaman AB Hukuku göz önüne alınmak zorundadır. Alman vatandaşlığının yanı sıra bir üçüncü ülke vatandaşı olan kişinin Alman vatandaşlığını yitirmesi, bu kişinin AB Hukukundan doğmuş olan haklarının tümü ile yitirilmesi sonucunu doğuracaktır. Buradan hareketle bu uygulamanın kişiler açısından orantılı olup olmadığı sorusu ortaya çıkmaktadır. Birçok AB üyesi ülke çifte vatandaşlığı, kişinin ikinci vatandaşlığı AB dışı bir ülke de olsa, kabul etmektedir (Belçika, Estonya, Finlandiya, Büyük Britanya, İrlanda, Malta, Polonya hoşgörü göstermektedir, Portekiz, Romanya, İsveç, İspanya, Macaristan, Kıbrıs). Bir diğer sorun ise şudur: AB-Hukukundan doğan serbest dolaşım hakkı çerçevesinde bir diğer AB ülkesine taşınmış olan kişi böylelikle seçim yapmak ve dolayısıyla Alman vatandaşlığını ve de AB haklarını yitirmek durumuna kalabilmektedir. Anayasal sakıncalar 1. Almanya anayasasının 16 (1) maddesi uyarınca Alman vatandaşlığının geri alınması yasağı Anayasasının 16 (1) maddesi bir Alman vatandaşının iradesinde bağımsız veya iradesine aykırı olarak vatandaşlığının geri alınmasını yasaklamaktadır. Bu açıdan öngörülen yeni uygulama sorunludur, çünkü doğum yeri nedeniyle Alman vatandaşı olan bir çifte vatandaş ülke dışında ikamet etmekte ise, anayasanın öngördüğü şekilde seçim yapma zorunluluğu ve bunun sonuçları hakkında bilgilendirilemeyecektir. Bu durumda Alman vatandaşlığını yitirmesi ise, anayasaya aykırı bir vatandaşlığın geri alınması sonucunu doğuracaktır. 2. Anayasanın 3cü maddesi uyarınca eşitlik a) Anayasanın 3 (3) 1 maddesi uyarınca özel eşitlik ilkesi Doğum yeri sonucu anne ya da babasından hiç birisi Alman vatandaşı olmadan Alman vatandaşlığına sahip olmuş olan çocuklar opsiyon seçimi yapmak zorundadırlar. Buna karşın anne ya da babasından en az birisi Alman vatandaşı olan ve bu nedenle bağ ilkesi ile Alman vatandaşı olarak doğmuş olan ve öbür ebeveyninden ikinci bir vatandaşlığı gene bağ ilkesi ile almış bir çocuk, herhangi bir seçim yapmak zorunda kalmamaktadır. Ancak, vatandaşlığın yitirilmesinin nedenleri ilke olarak tüm Alman vatandaşı olan tüm gruplar için aynı olmalıdır. Bu eşitsiz uygulamaya anayasal bir gerekçe bulmak olanaklı değildir. Aile içinde (herkesin) aynı vatandaşlıklar taşımaları ilkesinin “zedelenmesi” geçerli değildir. Bu ilke anayasal bir temele oturmamaktadır. Ayrıca, benzer diğer durumlarda da böyle bir aynılık söz konusu değildir. Alman devletinin koruması ve devlete sadakat için en az bir ebeveynin Alman vatandaşı olması gerekçesi de geçerli olamaz. Zira Almanya’ya olan bağlılığın bağ ilkesi ile Alman vatandaşı olanlarda doğum yeri nedeniyle Alman vatandaşı olmuş olanlardan daha fazla olacağı gibi bir gösterge yoktur. Öngörülen değişiklikte yer alan “Almanya’da yetişmiş olmuş olmak” göstergesi de farklı bir hukuksal sonuç doğuramaz. Zira şu anda geçerli olan opsiyon uygulaması bile kişinin Almanya’da yetişmiş olmuş olması ile doğum yeri ilkesinden ortaya çıkan seçim zorunluluğu arasında bir bağlantı kurmamaktadır. b) Anayasanın 3 (1) maddesi uyarınca genel eşitlik ilkesi Taslak uyarınca opsiyon seçimi yapmak zorunda olan kişiler bir dizi diğer insan gurubuna göre eşitsiz durumdadırlar. Örneğin, çokuluslu bir evlilikten doğmuş olan çocuklar, doğum yerleri, nerede yetişmiş oldukları ve kaç vatandaşlık sahibi olduklarına bakılmaksızın opsiyon seçimine tabi değildirler. Aynı durum doğum yeri ile Alman vatandaşı olan ve ayrıca bir diğer AB ülkesi veya İsviçre vatandaşı kişiler için de geçerlidir. Bu ve buna benzer diğer durumlarda yasa koyucu birden fazla vatandaşlığı süresiz olarak kabul etmektedir. Bu eşitsiz uygulamayı gerekçelendirmek olası değildir. Aile içinde (herkesin) aynı vatandaşlıklar taşımaları ilkesi de geçerli olamaz, zira opsiyon uygulaması aile içinde ve hatta çocuklar ile ebeveynleri arasında farklı vatandaşlıklar oluşması sonucunu doğurmaktadır. Özellikle opsiyon seçimi uygulaması gençleri anne ve babalarını vatandaşlığına karşı bir seçime zorlamaktadır. “Birden fazla vatandaşlığın önlenmesi” yönünde bir anayasal kural mevcut değildir ki yasa koyucu giderek daha fazla birden fazla vatandaşlık tanımaktadır. Federal İstatistik Kurumun sayılarına göre 2012 yılında Alman vatandaşlığına alınanların % 50sinde çifte vatandaşlık kabul edilmiştir; 112.348 vatandaşlığa alınma işleminden 56.223 kişide çifte vatandaşlık kabul edilmiştir. Bunların içinde 36.719 kişi AB dışı bir ülkenin vatandaşlığına sahip olup 7.527 kişi de TC vatandaşı idi. Almanya’da yetişmiş olmuş olmak kıstası ile amaçlanan uyum sağlamak beklentisi hiçbir deneysel temele dayanmamaktadır. Farklı grupların konumları ve örnekleri karşılaştırıldığında yasa koyucunun çelişkisiz, mantıklı ve tutarlı bir yasal uygulama sağlayamadığı ortaya çıkmaktadır. Örneğin, Almanya’da doğum yeri ilkesi kapsamında Alman ve bir başka ülke vatandaşı olarak doğmuş olan kişiler Almanya dışında yetişip yaşadıkları halde bile, onların Almanya dışında çifte vatandaş olarak dünyaya gelecek çocukları Almanya ile ebeveynlerinden daha az bağlantıları olduğu halde yaşam boyu çifte vatandaş olarak kalacaklardır. Buna karşın onların anne veya babası Alman vatandaşlığını yitirebilecektir. Geçmişe yönelik düzenleme Son olarak, yeni getirilmek istenen düzenleme geçmişe yönelik anayasal açıdan yeterli düzenlemeler getirmemektedir. Eyaletlerdeki farklı uygulamalardan hareketle, vatandaşlığın yitirilmiş olmasının düzeltilmesini vatandaşlık yasasının 8ci maddesindeki takdir hakkı uygulamasına bırakmak yeterli değildir. Buradan hareketle opsiyon seçimi hükmüne tabi olmuş olup Alman vatandaşlığı dışında bir vatandaşlık seçerek Alman vatandaşlığını yitirmiş olanlara tekrar Alman vatandaşlığına da dönme olanağı tanınmalıdır. Tersi yönde de, Alman vatandaşlığını seçmiş olup diğer vatandaşlıktan çıkmış olanlara, Alman vatandaşlığını yitirmeden öteki ülke vatandaşlığına tekrar geçebilme olanağı tanınmalıdır. Ek Prof. Zimmermann-Raporu „Drei Schritte vor und zwei zurück“ Rechtsgutachten zu unions-, verfassungs- und völkerrechtlichen Rechtsfragen der geplanten Reform des § 29 StAG Prof. Dr. Andreas Zimmermann, LL.M. (Harvard) Universität Potsdam 
[:tr]Alman Vatanda?l?k Yasas?n?n (18 ya??na bas?nca bir vatanda?l??? seçmek zorunlulu?u) Opsiyon Modeli uygulamas?na yönelik de?i?im yasa tasla?? hakk?nda BASIN AÇIKLAMASI Prof. Dr. Andreas Zimmermann LL.M. (Harvard), Universität Potsdam veTGD Genel Ba?kan? Safter Ç?nar’?n ortak bas?n toplant?s? Almanya Türk Toplumu bir bas?n toplant?s? düzenleyerek Federal Hükümetin Opsiyon Modelinin de?i?tirilmesiyle ilgili yasa tasla?? (§ 29 E-StAG) hakk?nda haz?rlatm?? oldu?u bilirki?i raporunu tan?tt?. Raporu haz?rlayan Potsdam Üniversitesi ö?retim üyesi Prof. Dr. Andreas Zimmermann LL.M. (Harvard), söz konusu yasa tasla??n?n gerek AB Hukuku, gerekse Anayasa hukuku aç?s?ndan önemli sak?ncalar? bulundu?u sonucuna varm??t?r. Prof. Zimmermann aç?klamas?nda ?u görü?lere yer vermi?tir: “Opsiyon modelinde öngörülen de?i?iklikler özellikle Anayasan?n e?itlik ilkesi aç?s?ndan çeli?kili olman?n yan? s?ra, sisteme ayk?r? sonuçlara varmakta ve AB Hukukuna da ayk?r?l?klar göstermektedir. “ TGD Genel Ba?kan? Safter Ç?nar “Maalesef, <göç ülkesi de?iliz> yakla??m?ndan, <vatanda?l??a alma ülkesi de?iliz> yoluna girmi? durumday?z.” Zimmermann-Raporunun Sonuçlar?: Yasa tasla??na göre bir di?er AB ülkesi veya ?sviçre vatanda?? olanlar?n seçim yapma yükümlülü?ü kalkacakt?r. Ayr?ca, 21 ya??na kadar Almanya’da 8 y?l ikamet etmi?, 6 y?l okula gitmi? veya Almanya’da bir okul veya meslek e?itimi bitirmi? olanlar da bu yükümlülü?ün d???nda kalacaklard?r. Bunun yan? s?ra Almanya ile buna benzer bir ba?l?l??? olan ve opsiyon seçimi kendisi için zor bir durum olu?turacak ki?iler de bu seçimin d???nda tutulabileceklerdir. Buna kar??n do?um (yeri) yolu ile Alman vatanda?l??? ve bir di?er ülke vatanda?l??? bulunan belirli say?da ki?i, opsiyon yapmak zorunda kalacak ve belki Alman vatanda?l???n? yitireceklerdir. AB Hukuku aç?s?ndan sak?ncalar Özünde ulusal vatanda?l?k uygulamalar? devletlerin egemenlik alan?na girmekle birlikte, bir ki?inin AB vatanda?l???na dokunan konularda her zaman AB Hukuku göz önüne al?nmak zorundad?r. Alman vatanda?l???n?n yan? s?ra bir üçüncü ülke vatanda?? olan ki?inin Alman vatanda?l???n? yitirmesi, bu ki?inin AB Hukukundan do?mu? olan haklar?n?n tümü ile yitirilmesi sonucunu do?uracakt?r. Buradan hareketle bu uygulaman?n ki?iler aç?s?ndan orant?l? olup olmad??? sorusu ortaya ç?kmaktad?r. Birçok AB üyesi ülke çifte vatanda?l???, ki?inin ikinci vatanda?l??? AB d??? bir ülke de olsa, kabul etmektedir (Belçika, Estonya, Finlandiya, Büyük Britanya, ?rlanda, Malta, Polonya ho?görü göstermektedir, Portekiz, Romanya, ?sveç, ?spanya, Macaristan, K?br?s). Bir di?er sorun ise ?udur: AB-Hukukundan do?an serbest dola??m hakk? çerçevesinde bir di?er AB ülkesine ta??nm?? olan ki?i böylelikle seçim yapmak ve dolay?s?yla Alman vatanda?l???n? ve de AB haklar?n? yitirmek durumuna kalabilmektedir. Anayasal sak?ncalar 1. Almanya anayasas?n?n 16 (1) maddesi uyar?nca Alman vatanda?l???n?n geri al?nmas? yasa?? Anayasas?n?n 16 (1) maddesi bir Alman vatanda??n?n iradesinde ba??ms?z veya iradesine ayk?r? olarak vatanda?l???n?n geri al?nmas?n? yasaklamaktad?r. Bu aç?dan öngörülen yeni uygulama sorunludur, çünkü do?um yeri nedeniyle Alman vatanda?? olan bir çifte vatanda? ülke d???nda ikamet etmekte ise, anayasan?n öngördü?ü ?ekilde seçim yapma zorunlulu?u ve bunun sonuçlar? hakk?nda bilgilendirilemeyecektir. Bu durumda Alman vatanda?l???n? yitirmesi ise, anayasaya ayk?r? bir vatanda?l???n geri al?nmas? sonucunu do?uracakt?r. 2. Anayasan?n 3cü maddesi uyar?nca e?itlik a) Anayasan?n 3 (3) 1 maddesi uyar?nca özel e?itlik ilkesi Do?um yeri sonucu anne ya da babas?ndan hiç birisi Alman vatanda?? olmadan Alman vatanda?l???na sahip olmu? olan çocuklar opsiyon seçimi yapmak zorundad?rlar. Buna kar??n anne ya da babas?ndan en az birisi Alman vatanda?? olan ve bu nedenle ba? ilkesi ile Alman vatanda?? olarak do?mu? olan ve öbür ebeveyninden ikinci bir vatanda?l??? gene ba? ilkesi ile alm?? bir çocuk, herhangi bir seçim yapmak zorunda kalmamaktad?r. Ancak, vatanda?l???n yitirilmesinin nedenleri ilke olarak tüm Alman vatanda?? olan tüm gruplar için ayn? olmal?d?r. Bu e?itsiz uygulamaya anayasal bir gerekçe bulmak olanakl? de?ildir. Aile içinde (herkesin) ayn? vatanda?l?klar ta??malar? ilkesinin “zedelenmesi” geçerli de?ildir. Bu ilke anayasal bir temele oturmamaktad?r. Ayr?ca, benzer di?er durumlarda da böyle bir ayn?l?k söz konusu de?ildir. Alman devletinin korumas? ve devlete sadakat için en az bir ebeveynin Alman vatanda?? olmas? gerekçesi de geçerli olamaz. Zira Almanya’ya olan ba?l?l???n ba? ilkesi ile Alman vatanda?? olanlarda do?um yeri nedeniyle Alman vatanda?? olmu? olanlardan daha fazla olaca?? gibi bir gösterge yoktur. Öngörülen de?i?iklikte yer alan “Almanya’da yeti?mi? olmu? olmak” göstergesi de farkl? bir hukuksal sonuç do?uramaz. Zira ?u anda geçerli olan opsiyon uygulamas? bile ki?inin Almanya’da yeti?mi? olmu? olmas? ile do?um yeri ilkesinden ortaya ç?kan seçim zorunlulu?u aras?nda bir ba?lant? kurmamaktad?r. b) Anayasan?n 3 (1) maddesi uyar?nca genel e?itlik ilkesi Taslak uyar?nca opsiyon seçimi yapmak zorunda olan ki?iler bir dizi di?er insan gurubuna göre e?itsiz durumdad?rlar. Örne?in, çokuluslu bir evlilikten do?mu? olan çocuklar, do?um yerleri, nerede yeti?mi? olduklar? ve kaç vatanda?l?k sahibi olduklar?na bak?lmaks?z?n opsiyon seçimine tabi de?ildirler. Ayn? durum do?um yeri ile Alman vatanda?? olan ve ayr?ca bir di?er AB ülkesi veya ?sviçre vatanda?? ki?iler için de geçerlidir. Bu ve buna benzer di?er durumlarda yasa koyucu birden fazla vatanda?l??? süresiz olarak kabul etmektedir. Bu e?itsiz uygulamay? gerekçelendirmek olas? de?ildir. Aile içinde (herkesin) ayn? vatanda?l?klar ta??malar? ilkesi de geçerli olamaz, zira opsiyon uygulamas? aile içinde ve hatta çocuklar ile ebeveynleri aras?nda farkl? vatanda?l?klar olu?mas? sonucunu do?urmaktad?r. Özellikle opsiyon seçimi uygulamas? gençleri anne ve babalar?n? vatanda?l???na kar?? bir seçime zorlamaktad?r. “Birden fazla vatanda?l???n önlenmesi” yönünde bir anayasal kural mevcut de?ildir ki yasa koyucu giderek daha fazla birden fazla vatanda?l?k tan?maktad?r. Federal ?statistik Kurumun say?lar?na göre 2012 y?l?nda Alman vatanda?l???na al?nanlar?n % 50sinde çifte vatanda?l?k kabul edilmi?tir; 112.348 vatanda?l??a al?nma i?leminden 56.223 ki?ide çifte vatanda?l?k kabul edilmi?tir. Bunlar?n içinde 36.719 ki?i AB d??? bir ülkenin vatanda?l???na sahip olup 7.527 ki?i de TC vatanda?? idi. Almanya’da yeti?mi? olmu? olmak k?stas? ile amaçlanan uyum sa?lamak beklentisi hiçbir deneysel temele dayanmamaktad?r. Farkl? gruplar?n konumlar? ve örnekleri kar??la?t?r?ld???nda yasa koyucunun çeli?kisiz, mant?kl? ve tutarl? bir yasal uygulama sa?layamad??? ortaya ç?kmaktad?r. Örne?in, Almanya’da do?um yeri ilkesi kapsam?nda Alman ve bir ba?ka ülke vatanda?? olarak do?mu? olan ki?iler Almanya d???nda yeti?ip ya?ad?klar? halde bile, onlar?n Almanya d???nda çifte vatanda? olarak dünyaya gelecek çocuklar? Almanya ile ebeveynlerinden daha az ba?lant?lar? oldu?u halde ya?am boyu çifte vatanda? olarak kalacaklard?r. Buna kar??n onlar?n anne veya babas? Alman vatanda?l???n? yitirebilecektir. Geçmi?e yönelik düzenleme Son olarak, yeni getirilmek istenen düzenleme geçmi?e yönelik anayasal aç?dan yeterli düzenlemeler getirmemektedir. Eyaletlerdeki farkl? uygulamalardan hareketle, vatanda?l???n yitirilmi? olmas?n?n düzeltilmesini vatanda?l?k yasas?n?n 8ci maddesindeki takdir hakk? uygulamas?na b?rakmak yeterli de?ildir. Buradan hareketle opsiyon seçimi hükmüne tabi olmu? olup Alman vatanda?l??? d???nda bir vatanda?l?k seçerek Alman vatanda?l???n? yitirmi? olanlara tekrar Alman vatanda?l???na da dönme olana?? tan?nmal?d?r. Tersi yönde de, Alman vatanda?l???n? seçmi? olup di?er vatanda?l?ktan ç?km?? olanlara, Alman vatanda?l???n? yitirmeden öteki ülke vatanda?l???na tekrar geçebilme olana?? tan?nmal?d?r. Ek Prof. Zimmermann-Raporu „Drei Schritte vor und zwei zurück“ Rechtsgutachten zu unions-, verfassungs- und völkerrechtlichen Rechtsfragen der geplanten Reform des § 29 StAG Prof. Dr. Andreas Zimmermann, LL.M. (Harvard) Universität Potsdam
[:tr]Alman Vatanda?l?k Yasas?n?n (18 ya??na bas?nca bir vatanda?l??? seçmek zorunlulu?u) Opsiyon Modeli uygulamas?na yönelik de?i?im yasa tasla?? hakk?nda BASIN AÇIKLAMASI Prof. Dr. Andreas Zimmermann LL.M. (Harvard), Universität Potsdam veTGD Genel Ba?kan? Safter Ç?nar’?n ortak bas?n toplant?s? Almanya Türk Toplumu bir bas?n toplant?s? düzenleyerek Federal Hükümetin Opsiyon Modelinin de?i?tirilmesiyle ilgili yasa tasla?? (§ 29 E-StAG) hakk?nda haz?rlatm?? oldu?u bilirki?i raporunu tan?tt?. Raporu haz?rlayan Potsdam Üniversitesi ö?retim üyesi Prof. Dr. Andreas Zimmermann LL.M. (Harvard), söz konusu yasa tasla??n?n gerek AB Hukuku, gerekse Anayasa hukuku aç?s?ndan önemli sak?ncalar? bulundu?u sonucuna varm??t?r. Prof. Zimmermann aç?klamas?nda ?u görü?lere yer vermi?tir: “Opsiyon modelinde öngörülen de?i?iklikler özellikle Anayasan?n e?itlik ilkesi aç?s?ndan çeli?kili olman?n yan? s?ra, sisteme ayk?r? sonuçlara varmakta ve AB Hukukuna da ayk?r?l?klar göstermektedir. “ TGD Genel Ba?kan? Safter Ç?nar “Maalesef, <göç ülkesi de?iliz> yakla??m?ndan, <vatanda?l??a alma ülkesi de?iliz> yoluna girmi? durumday?z.” Zimmermann-Raporunun Sonuçlar?: Yasa tasla??na göre bir di?er AB ülkesi veya ?sviçre vatanda?? olanlar?n seçim yapma yükümlülü?ü kalkacakt?r. Ayr?ca, 21 ya??na kadar Almanya’da 8 y?l ikamet etmi?, 6 y?l okula gitmi? veya Almanya’da bir okul veya meslek e?itimi bitirmi? olanlar da bu yükümlülü?ün d???nda kalacaklard?r. Bunun yan? s?ra Almanya ile buna benzer bir ba?l?l??? olan ve opsiyon seçimi kendisi için zor bir durum olu?turacak ki?iler de bu seçimin d???nda tutulabileceklerdir. Buna kar??n do?um (yeri) yolu ile Alman vatanda?l??? ve bir di?er ülke vatanda?l??? bulunan belirli say?da ki?i, opsiyon yapmak zorunda kalacak ve belki Alman vatanda?l???n? yitireceklerdir. AB Hukuku aç?s?ndan sak?ncalar Özünde ulusal vatanda?l?k uygulamalar? devletlerin egemenlik alan?na girmekle birlikte, bir ki?inin AB vatanda?l???na dokunan konularda her zaman AB Hukuku göz önüne al?nmak zorundad?r. Alman vatanda?l???n?n yan? s?ra bir üçüncü ülke vatanda?? olan ki?inin Alman vatanda?l???n? yitirmesi, bu ki?inin AB Hukukundan do?mu? olan haklar?n?n tümü ile yitirilmesi sonucunu do?uracakt?r. Buradan hareketle bu uygulaman?n ki?iler aç?s?ndan orant?l? olup olmad??? sorusu ortaya ç?kmaktad?r. Birçok AB üyesi ülke çifte vatanda?l???, ki?inin ikinci vatanda?l??? AB d??? bir ülke de olsa, kabul etmektedir (Belçika, Estonya, Finlandiya, Büyük Britanya, ?rlanda, Malta, Polonya ho?görü göstermektedir, Portekiz, Romanya, ?sveç, ?spanya, Macaristan, K?br?s). Bir di?er sorun ise ?udur: AB-Hukukundan do?an serbest dola??m hakk? çerçevesinde bir di?er AB ülkesine ta??nm?? olan ki?i böylelikle seçim yapmak ve dolay?s?yla Alman vatanda?l???n? ve de AB haklar?n? yitirmek durumuna kalabilmektedir. Anayasal sak?ncalar 1. Almanya anayasas?n?n 16 (1) maddesi uyar?nca Alman vatanda?l???n?n geri al?nmas? yasa?? Anayasas?n?n 16 (1) maddesi bir Alman vatanda??n?n iradesinde ba??ms?z veya iradesine ayk?r? olarak vatanda?l???n?n geri al?nmas?n? yasaklamaktad?r. Bu aç?dan öngörülen yeni uygulama sorunludur, çünkü do?um yeri nedeniyle Alman vatanda?? olan bir çifte vatanda? ülke d???nda ikamet etmekte ise, anayasan?n öngördü?ü ?ekilde seçim yapma zorunlulu?u ve bunun sonuçlar? hakk?nda bilgilendirilemeyecektir. Bu durumda Alman vatanda?l???n? yitirmesi ise, anayasaya ayk?r? bir vatanda?l???n geri al?nmas? sonucunu do?uracakt?r. 2. Anayasan?n 3cü maddesi uyar?nca e?itlik a) Anayasan?n 3 (3) 1 maddesi uyar?nca özel e?itlik ilkesi Do?um yeri sonucu anne ya da babas?ndan hiç birisi Alman vatanda?? olmadan Alman vatanda?l???na sahip olmu? olan çocuklar opsiyon seçimi yapmak zorundad?rlar. Buna kar??n anne ya da babas?ndan en az birisi Alman vatanda?? olan ve bu nedenle ba? ilkesi ile Alman vatanda?? olarak do?mu? olan ve öbür ebeveyninden ikinci bir vatanda?l??? gene ba? ilkesi ile alm?? bir çocuk, herhangi bir seçim yapmak zorunda kalmamaktad?r. Ancak, vatanda?l???n yitirilmesinin nedenleri ilke olarak tüm Alman vatanda?? olan tüm gruplar için ayn? olmal?d?r. Bu e?itsiz uygulamaya anayasal bir gerekçe bulmak olanakl? de?ildir. Aile içinde (herkesin) ayn? vatanda?l?klar ta??malar? ilkesinin “zedelenmesi” geçerli de?ildir. Bu ilke anayasal bir temele oturmamaktad?r. Ayr?ca, benzer di?er durumlarda da böyle bir ayn?l?k söz konusu de?ildir. Alman devletinin korumas? ve devlete sadakat için en az bir ebeveynin Alman vatanda?? olmas? gerekçesi de geçerli olamaz. Zira Almanya’ya olan ba?l?l???n ba? ilkesi ile Alman vatanda?? olanlarda do?um yeri nedeniyle Alman vatanda?? olmu? olanlardan daha fazla olaca?? gibi bir gösterge yoktur. Öngörülen de?i?iklikte yer alan “Almanya’da yeti?mi? olmu? olmak” göstergesi de farkl? bir hukuksal sonuç do?uramaz. Zira ?u anda geçerli olan opsiyon uygulamas? bile ki?inin Almanya’da yeti?mi? olmu? olmas? ile do?um yeri ilkesinden ortaya ç?kan seçim zorunlulu?u aras?nda bir ba?lant? kurmamaktad?r. b) Anayasan?n 3 (1) maddesi uyar?nca genel e?itlik ilkesi Taslak uyar?nca opsiyon seçimi yapmak zorunda olan ki?iler bir dizi di?er insan gurubuna göre e?itsiz durumdad?rlar. Örne?in, çokuluslu bir evlilikten do?mu? olan çocuklar, do?um yerleri, nerede yeti?mi? olduklar? ve kaç vatanda?l?k sahibi olduklar?na bak?lmaks?z?n opsiyon seçimine tabi de?ildirler. Ayn? durum do?um yeri ile Alman vatanda?? olan ve ayr?ca bir di?er AB ülkesi veya ?sviçre vatanda?? ki?iler için de geçerlidir. Bu ve buna benzer di?er durumlarda yasa koyucu birden fazla vatanda?l??? süresiz olarak kabul etmektedir. Bu e?itsiz uygulamay? gerekçelendirmek olas? de?ildir. Aile içinde (herkesin) ayn? vatanda?l?klar ta??malar? ilkesi de geçerli olamaz, zira opsiyon uygulamas? aile içinde ve hatta çocuklar ile ebeveynleri aras?nda farkl? vatanda?l?klar olu?mas? sonucunu do?urmaktad?r. Özellikle opsiyon seçimi uygulamas? gençleri anne ve babalar?n? vatanda?l???na kar?? bir seçime zorlamaktad?r. “Birden fazla vatanda?l???n önlenmesi” yönünde bir anayasal kural mevcut de?ildir ki yasa koyucu giderek daha fazla birden fazla vatanda?l?k tan?maktad?r. Federal ?statistik Kurumun say?lar?na göre 2012 y?l?nda Alman vatanda?l???na al?nanlar?n % 50sinde çifte vatanda?l?k kabul edilmi?tir; 112.348 vatanda?l??a al?nma i?leminden 56.223 ki?ide çifte vatanda?l?k kabul edilmi?tir. Bunlar?n içinde 36.719 ki?i AB d??? bir ülkenin vatanda?l???na sahip olup 7.527 ki?i de TC vatanda?? idi. Almanya’da yeti?mi? olmu? olmak k?stas? ile amaçlanan uyum sa?lamak beklentisi hiçbir deneysel temele dayanmamaktad?r. Farkl? gruplar?n konumlar? ve örnekleri kar??la?t?r?ld???nda yasa koyucunun çeli?kisiz, mant?kl? ve tutarl? bir yasal uygulama sa?layamad??? ortaya ç?kmaktad?r. Örne?in, Almanya’da do?um yeri ilkesi kapsam?nda Alman ve bir ba?ka ülke vatanda?? olarak do?mu? olan ki?iler Almanya d???nda yeti?ip ya?ad?klar? halde bile, onlar?n Almanya d???nda çifte vatanda? olarak dünyaya gelecek çocuklar? Almanya ile ebeveynlerinden daha az ba?lant?lar? oldu?u halde ya?am boyu çifte vatanda? olarak kalacaklard?r. Buna kar??n onlar?n anne veya babas? Alman vatanda?l???n? yitirebilecektir. Geçmi?e yönelik düzenleme Son olarak, yeni getirilmek istenen düzenleme geçmi?e yönelik anayasal aç?dan yeterli düzenlemeler getirmemektedir. Eyaletlerdeki farkl? uygulamalardan hareketle, vatanda?l???n yitirilmi? olmas?n?n düzeltilmesini vatanda?l?k yasas?n?n 8ci maddesindeki takdir hakk? uygulamas?na b?rakmak yeterli de?ildir. Buradan hareketle opsiyon seçimi hükmüne tabi olmu? olup Alman vatanda?l??? d???nda bir vatanda?l?k seçerek Alman vatanda?l???n? yitirmi? olanlara tekrar Alman vatanda?l???na da dönme olana?? tan?nmal?d?r. Tersi yönde de, Alman vatanda?l???n? seçmi? olup di?er vatanda?l?ktan ç?km?? olanlara, Alman vatanda?l???n? yitirmeden öteki ülke vatanda?l???na tekrar geçebilme olana?? tan?nmal?d?r. Ek Prof. Zimmermann-Raporu „Drei Schritte vor und zwei zurück“ Rechtsgutachten zu unions-, verfassungs- und völkerrechtlichen Rechtsfragen der geplanten Reform des § 29 StAG Prof. Dr. Andreas Zimmermann, LL.M. (Harvard) Universität Potsdam
